Φύση | |
| • | Η φύσις μηδέν μήτε ατελές ποιεί μήτε μάτην. Η φύση δεν κάνει τίποτα ούτε ατελές ούτε μάταιο. Αριστοτέλης άρεσε σε 600 |
| • | Ουδέν άτακτον των φύσει. Τίποτα απ’ όσα είναι δοσμένα από τη φύση δεν είναι χωρίς τάξη. Αριστοτέλης άρεσε σε 285 |
| • | Φύσις κρύπτεσθαι φιλεί. Ηράκλειτος άρεσε σε 238 |
| • | Τα ψυχρά θέρεται, θερμόν ψύχεται, υγρόν αυαίνεται, καρφαλέον νοτίζεται. Τα ψυχρά θερμαίνονται, το θερμό ψύχεται, το υγρό ξεραίνεται, το στεγνό δροσίζεται. Ηράκλειτος άρεσε σε 167 |
| • | Εν πάσι γαρ τοις φυσικοίς ενεστί τι θαυμαστόν. Σε όλα τα πράγματα στη φύση υπάρχει κάτι άξιο θαυμασμού. Αριστοτέλης άρεσε σε 155 |
| • | Η φύσις ουδέν ποιεί άλματα. Αριστοτέλης (από λατινική σύνοψη των απόψεων του Αριστοτέλη στο έργο «Φυσική Ακρόασις») άρεσε σε 120 |
| • | Χάρις τη μακαρία φύσει, ότι τα αναγκαία εποίησε ευπόριστα, τα δε δυσπόριστα ουκ αναγκαία. Χρωστάμε χάρη στην ευλογημένη φύση, που τα αναγκαία τα έκανε εύκολα να αποκτηθούν και τα δύσκολα να αποκτηθούν τα έκανε μη αναγκαία. Επίκουρος (ίσως αρχικά το είπε ο Μητρόδωρος ο Χίος) άρεσε σε 98 |
| • | Η δε μελέτη φύσεως αγαθά πλείονα δωρείται. Επίχαρμος άρεσε σε 64 |
| • | Ροδοδάκτυλος Ηώς. [Ηώς=αυγή, μυθική θεά] Όμηρος άρεσε σε 60 |
| • | Ουκ έστι χείρων ουδεμία φύσις τέχνης. Και γαρ αι τέχναι τας φύσεις μιμούνται. Καμιά μορφή της φύσης δεν είναι κατώτερο από την τέχνη, αφού οι τέχνες απλά μιμούνται τη φύση. Μάρκος Αυρήλιος άρεσε σε 55 |
Άνεμος | |
| • | Ένθα ούτε μίμνειν άνεμος ούτ’ εκπλείν εά. Οπού δεν φυσάει άνεμος ούτε επιτρέπει τον απόπλου. Αισχύλος (παροιμ. φράση που δηλώνει αδιέξοδο ή αντίξοες συνθήκες) άρεσε σε 30 |
| • | Αρχομένου τε νότου και λήγοντος βορέα. [Να αποπλέεις] όταν αρχίζει ο νοτιάς και τελειώνει ο βοριάς. Ησίοδος άρεσε σε 19 |
Φως | |
| • | Λήσεται μεν γαρ ίσως το αισθητὸν φως τις, το δε νοητὸν αδύνατον εστιν, ή ως φησιν Ηράκλειτος: «το μη δύνόν ποτε πώς αν τις λάθοι;» Θα ξεφύγει ίσως κανείς από το αισθητό φως, αλλά είναι αδύνατο να ξεφύγει από το νοητό. Ή, όπως λέει ο Ηράκλειτος, πως κανείς να κρυφτεί απ' αυτό που δεν δύει ποτέ; Ηράκλειτος (η πρώτη πρόταση είναι μάλλον του Κλήμη Αλεξανδρείας που ήθελε να εκχριστιανίσει το ρητό του Ηρακλείτου. ) άρεσε σε 3 |
Σκιά | |
| • | Σκιάς όναρ άνθρωπος. Ο άνθρωπος είναι το όνειρο μιας σκιάς. Πίνδαρος άρεσε σε 567 |
| • | Υπό σκιήι. [Καλύτερα, θα πολεμήσουμε] υπό σκιάν. Διηνέκης (Σπαρτιάτης πολεμιστής, ένας από τους 300) (απάντηση των Σπαρτιατών στην απειλή ότι τα βέλη των Περσών θα κρύβουν τον ήλιο [στις Θερμοπύλες]) άρεσε σε 74 |
| • | Τοις μεν διά του ηλίου πορευομένοις κατ’ ανάγκην έπεται σκιά, τοις δε διά δόξης βαδίζουσιν ακολουθεί φθόνος. Αυτοί που περπατούν στον ήλιο ακολουθούνται αναγκαστικά από σκιά, όπως αυτούς που βαδίζουν τον δρόμο της δόξας τους ακολουθεί ο φθόνος. Πλούταρχος άρεσε σε 22 |
Ήλιος | |
| • | Ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιον. Αρχαιοελληνική παροιμία άρεσε σε 1058 |
| • | Ήλιος ουκ αν υπερβήσεται μέτρα. Ακόμα και ο ήλιος δεν μπορεί να υπερβεί το μέτρο. Ηράκλειτος άρεσε σε 188 |
| • | Ο ήλιος εις τους αποπάτους, αλλ’ ου μιαίνεται. [Μιαίνεται=λερώνεται] Διογένης άρεσε σε 142 |
| • | Ηράκλειτος έλεγεν την παιδείαν έτερον ήλιον είναι τοις πεπαιδευμένοις. Ο Ηράκλειτος έλεγε πως η παιδεία είναι άλλος ένας ήλιος για τους μορφωμένους. Ηράκλειτος άρεσε σε 122 |
| • | Ώσπερ ο ήλιος ου περιμένει λιτάς και γοητείας, ίν' ανατείλη, αλλ΄ ευθύς λάμπει και προς απάντων ασπάζεται, ούτω μηδέ συ περίμενε κρότους και ψόφους και επαίνους, ίν΄ ευποιήσης, αλλ΄ εκοντής ευεργέτει και ίσα τω ηλίω φιληθήση. Όπως ο ήλιος δεν περιμένει παρακλήσεις και καλοπιάσματα, αλλά ανατέλλει και ευθύς λάμπει και τους αγκαλιάζει όλους, έτσι και εσύ μην περιμένεις θόρυβο και επαίνους, για να κάνεις κάτι καλό, αλλά να ευεργετείς χωρίς υστεροβουλία, και θα αγαπηθείς όπως ο ήλιος. Επίκτητος άρεσε σε 115 |
| • | Ο ήλιος, καθάπερ ο Ηράκλειτος φησι, νέος εφ’ ημέρη εστίν. Ο ήλιος, όπως λέει και ο Ηράκλειτος, κάθε μέρα είναι καινούργιος. Ηράκλειτος άρεσε σε 104 |
| • | Περί μεγέθους ηλίου: εύρος ποδός ανθρωπείου. Ηράκλειτος άρεσε σε 35 |
| • | Τι εστιν Ήλιος; Ουράνιος οφθαλμός, νυκτός ανταγωνιστής, αιθέριον κύκλωμα, κοσμικός έλεγχος, απήρατος φλοξ, καρπών περιβόλαιον, άσβεστος ακτίς, κεχορηγημένη λαμπάς, ουράνιος οδοιπόρος, αδιάλειπτον φέγγος, ημέρας κόσμιον. Σεκούνδος ο Σιωπηλός άρεσε σε 8 |
Βροχή | |
| • | Ράβδος εν γωνία, άρα βρέχει. Αρχαιοελληνική παροιμιακή φράση (δηλώνει αυθαίρετο συλλογισμό) άρεσε σε 89 |
| • | Λοιδορούσης αυτόν ποτε Ξανθίππης της γυναικός, έπειτα εκ μετεώρου καταχεάσης ύδωρ κατ’ αυτού είπεν: «εγίγνωσκον ότι βροντώσα Ξανθίππη και βρέξει». Σωκράτης άρεσε σε 43 |
Γη | |
| • | Εκ γαίης γαρ πάντα και εις γην πάντα τελευτά. Ξενοφάνης άρεσε σε 83 |
| • | Άπαντα τίκτει χθών πάλιν τε και λαμβάνειν. Τα πάντα τα γεννάει η γη και πάλι τα παίρνει. Ευριπίδης άρεσε σε 72 |
| • | Μήτηρ απάντων γαία και κοινή τροφός. Μένανδρος άρεσε σε 60 |
| • | Γη και ύδωρ πάντα έσθ’ όσα γίνονται ηδέ φύονται. Χώμα και νερό είναι όλα όσα γεννιούνται και φυτρώνουν. Ξενοφάνης άρεσε σε 28 |
| • | Πάντες γαίης τε και ύδατος εκγενόμεθα. Ξενοφάνης άρεσε σε 26 |
| • | Γη πάντα τίκτει και πάλιν κομίζεται. Όλα τα γεννάει η γη και πάλι όλα τα μαζεύει. Μένανδρος άρεσε σε 19 |
| • | Τι εστί Γη; Ουρανού βάσις, απύθμενον θεώρημα, αεροφυές ρίζωμα, γυμνάσιον ζωής, σελήνης παννύχισμα, ασύνοπτον θεώρημα, όμβρων τιθήνη, καρπών μήτηρ, άδου καλυπτήρ, αιώνιον φύλαγμα, πολυδιοίκητον χώρημα, γέννα και αποδοχή πάντων. Σεκούνδος ο Σιωπηλός άρεσε σε 6 |
Ουρανός | |
| • | Κοινός γαρ εστιν ουρανός πάσιν βροτοίς. Ίδιος είναι ο ουρανός για όλους τους ανθρώπους. Ευριπίδης άρεσε σε 22 |
Νερό | |
| • | Ψυχήσιν Θάνατος ύδωρ γενέσθαι, ύδατι δε θάνατος γην γενέσθαι, εκ γης δε ύδωρ γίνεται, εξ ύδατος δε ψυχή. Ηράκλειτος άρεσε σε 174 |
| • | Άριστον μεν ύδωρ. Πίνδαρος άρεσε σε 49 |
| • | Γη και ύδωρ. Ηρόδοτος (το δείγμα υποτέλειας που ζήτησαν οι Πέρσες πρέσβεις από τη Σπάρτη και τους έριξαν στο πηγάδι) άρεσε σε 36 |
| • | Κοσκίνω ύδωρ αντλείς. Αρχαιοελληνική παροιμιακή φράση άρεσε σε 22 |
| • | Βορβόρω θ’ ύδωρ λαμπρόν μιαίνων ούποθ’ ευρήσεις ποτόν. Αν ρίχνεις λάσπη σε καθαρό νερό, δεν θα μπορέσεις ποτέ να βρεις να πιεις. Αισχύλος άρεσε σε 8 |
Θάλασσα | |
| • | Θάλασσα και πυρ, και γυνή τρίτον κακόν. Μένανδρος άρεσε σε 819 |
| • | Μέγα το της θαλάσσης κράτος. Περικλής (είναι και στον θυρεό του Πολεμικού Ναυτικού) άρεσε σε 177 |
| • | Θάλαττα ύδωρ καθαρώτατον και μιαρώτατον, ιχθύσι μεν πότιμον και σωτήριον, ανθρώποις δε άποτον και ολέθριον. Ηράκλειτος άρεσε σε 139 |
| • | Παρά θίν’ αλός. Όμηρος (δηλαδή, παραλιακά) άρεσε σε 82 |
| • | Πυρ, γυνή και θάλασσα, δυνατά τρία. Αίσωπος άρεσε σε 60 |
| • | Γη πιστόν, θάλασσα άπιστον κέρδος. Πιττακός ο Μυτιληναίος άρεσε σε 46 |
| • | Ποντίων τε κυμάτων ανήριθμον γέλασμα. Το αναρίθμητο λίκνισμα των κυμάτων της θάλασσας. Αισχύλος άρεσε σε 45 |
| • | Τι εστι Ωκεανός; Κόσμου εναγκάλισμα, θαλάσσιον στεφάνωμα, αλμυρός δεσμός, ατλαντικός ζωστήρ, πάσης φύσεως περίδρομος, οικουμένης κάτοχος. Σεκούνδος ο Σιωπηλός άρεσε σε 13 |
Νύχτα | |
| • | Κλεπτών γαρ η νυξ, της δε αληθείας το φως. Η νύχτα είναι των κλεφτών, και το φως είναι της αλήθειας. Ευριπίδης άρεσε σε 107 |
| • | Αστέρες ουράνιοι, Νυκτός φίλα τέκνα μελαίνης… Από τον Ορφικό Ύμνο των Άστρων άρεσε σε 50 |
| • | Φιλεί ωδίνας τίκτειν νυξ κυβερνήτη σοφώ. Της νύχτας της αρέσει να προκαλεί ωδίνες τοκετού στον σοφό ηγέτη. Αισχύλος άρεσε σε 50 |
| • | Τον πυθόμενον τι πρότερον γεγόνοι, νυξ η ημέρα, «η νυξ,» έφη, «μια ημέρα πρότερον.» Θαλής ο Μιλήσιος άρεσε σε 36 |
| • | Εν νυκτί βουλή. Αρχαία Παροιμιακή φράση (απόφαση με ηρεμία, τη νύχτα) άρεσε σε 30 |
| • | Ανθρώπου μέρους ειμί, ο και τέμνει με σίδηρος.
Γράμματος αιρομένου, δύεται ηέλιος. Αρχαίο αίνιγμα (απάντηση: το νύχι [όνυξ]) άρεσε σε 20 |
| • | Ηώς ορώσα τα νυκτός έργα, γελά. Η αυγή βλέπει τη δουλειά της νύχτας και γελάει. Αρχαιοελληνική παροιμία άρεσε σε 17 |
Φωτιά | |
| • | Οκόσα φάρμακα ουκ ιήται, σίδηρος ιήται. Όσσα σίδηρος ουκ ιήται, πυρ ιήται· όσσα δε πυρ ουκ ιήται, ταύτα χρη νομίζειν ανίητα. [ιήται=θεραπεύει — σίδηρος (μτφ.)=εγχείρηση — πυρ (μτφ.)=καυτηρίαση] Ιπποκράτης άρεσε σε 130 |
| • | Πυρ μαχαίρα μη σκαλεύειν. Πυθαγόρας (με την έννοια: μην οξύνεις επιθετικές διαθέσεις) άρεσε σε 105 |
| • | Των οικιών υμών εμπιπραμένων, υμείς άδετε. Ενώ τα σπίτια σας καίγονται, εσείς τραγουδάτε. Αίσωπος (από μύθο με σαλιγκάρια που ψήνονταν στα κάρβουνα· εξελίχθηκε σε παροιμία: «Των οικιών ημών εμπιπραμένων, ημείς άδομεν.») άρεσε σε 91 |
| • | Πάντα γαρ το πυρ επελθόν κρινεί και καταλήψεται. Όταν έρθει το πυρ, όλα θα τα κρίνει και θα τα κυριεύσει. Ηράκλειτος άρεσε σε 40 |
| • | Το εις πυρ και γυναίκα εμπεσείν, ίσον υπάρχει. Πυθαγόρας άρεσε σε 38 |
| • | Τέχνας δε πάσας και ανεύρε το πυρ και σώζει. Πλούταρχος άρεσε σε 35 |
| • | Πυρός τε ανταμοιβή τα πάντα και πυρ απάντων όκωσπερ χρυσού χρήματα και χρημάτων χρυσός. Τα πάντα προέρχονται από τη μετάλλαξη του πυρός και το πυρ προέρχεται από τη μετάλλαξη όλων των πραγμάτων, όπως από τον χρυσό αποκτώνται πράγματα και από τα πράγματα χρυσός. Ηράκλειτος άρεσε σε 1 |
Απόσταση | |
| • | Ου ταυτόν είδος φαίνεται των πραγμάτων πρόσωθεν όντων εγγύθεν θ’ ορωμένων. Τα πράγματα δεν φαίνονται τα ίδια όταν τα κοιτάμε από μακριά ή από κοντά. Ευριπίδης άρεσε σε 30 |
| • | Ερωτηθείς υπό τινος, πόσον απέχει το ψεύδος του αληθούς: «Όσον οφθαλμοί των ώτων». Θαλής ο Μιλήσιος άρεσε σε 30 |
| • | Ο Τάρταρος τοσούτον από γης διάστημα, όσον απ’ ουρανού γη. Αρχαιοελληνική παροιμία (βασισμένη σε φράση από τη Βιβλιοθήκη του ψευδο-Απολλόδωρου) άρεσε σε 23 |
Εγγύτητα | |
| • | Ο εγγύς Διός, εγγύς κεραυνού. Αίσωπος άρεσε σε 57 |
| • | Διογένης ερωτηθείς πώς αν τις πολιτεύηται εξουσίᾳ, έφη: Καθάπερ πυρί, μήτε λίαν εγγύς είναι, ίνα μη κατακαή· μήτε πόρρω, ίνα μη ριγώση. Διογένης άρεσε σε 8 |
| • | Ανάχαρσις μαθών τέτταρας δακτύλους είναι το πάχος της νεώς, τοσούτον έφη του θανάτου τους πλέοντας απέχειν. Ο Ανάχαρσις όταν έμαθε ότι το πάχος [του τοιχώματος] του πλοίου είναι 4 δάχτυλα, τόσο είπε απέχει ο θάνατος από αυτούς που ταξιδεύουν με πλοίο. Ανάχαρσις άρεσε σε 3 |
Ζώα | |
| • | Τα φυτά των ζώων ένεκέν εστι και τα ζώα των ανθρώπων χάριν. Αριστοτέλης άρεσε σε 85 |
| • | Βρεκεκέξ κουάξ κουάξ! Αριστοφάνης άρεσε σε 68 |
| • | Πολλ’ οίδ’ αλώπηξ, εχίνος δε εν, μέγα. Η αλεπού ξέρει πολλά και ο σκαντζόχοιρος ένα και καλό. Αρχίλοχος άρεσε σε 66 |
| • | Αίσωπος ερωτηθείς τι των ζώων σοφώτατον, «των χρησίμων», έφη, «μέλισσα, των δ’ αχρησίμων αράχνης». Αίσωπος άρεσε σε 23 |
Λουλούδια | |
| • | Το ρόδον ακμάζει βαιόν χρόνον· ήν δε παρέλθει ζητών ευρήσεις ου ρόδον, αλλά βάτον. [βαιόν χρόνον=για πολύ λίγο] Ανώνυμο αρχαίο ρητό άρεσε σε 52 |
Σκύλοι | |
| • | Οι μεν άλλοι κύνες τους εχθρούς δάκνουσι, εγώ δε τους φίλους ίνα σώσω. Οι άλλοι σκύλοι δαγκώνουν τους εχθρούς, αλλά εγώ τους φίλους για να τους σώσω. Διογένης άρεσε σε 92 |
| • | Καγώ, φησίν, Διογένης ο κύων. Διογένης (συστηνόμενος στον Μ. Αλέξανδρο) άρεσε σε 73 |
| • | Κυνικόν μεν το βρώμα, ου βασιλικόν δε το δώρον. Το φαΐ είναι μεν κυνικόν (για σκύλους) αλλά το δώρο δεν είναι βασιλικό. Διογένης (όταν έλαβε δώρο από τον Αλέξανδρο ένα πιάτο κόκαλα) άρεσε σε 40 |
| • | Κύων παρ’ εντέροις. Σαν τον σκύλο στ’ άντερα. Αρχαιοελληνική παροιμιακή φράση (για ανικανοποίητους που δεν μπορούν να απολαύσουν τα αγαθά τους) άρεσε σε 9 |
| • | Κύων, μελετήσας ωμών σαρκών γεύσασθαι, φυλάττειν ουκ έτι δύναται την αγέλην. Αντιφάνης άρεσε σε 6 |
Λύκοι | |
| • | Λύκος εν αιτία γίνεται καν φέρει καν μη φέρει. Ο λύκος κατηγορείται φταίει-δε φταίει. Αρχαιοελληνική Παροιμία άρεσε σε 82 |
| • | Λύκος από αριθμού ου φοβείται λαβείν. Ο λύκος δεν φοβάται να αρπάξει από τα πολλά [ή από τους πολλούς] Αίσωπος άρεσε σε 5 |
Άλογα | |
| • | Οίον ίππον απολλύουσι, δι’ απειρίαν και μαλακίαν χρήσασθαι μη δυνάμενοι. Μέγας Αλέξανδρος (σχετικά με την αδυναμία των άλλων αυλικών να δαμάσουν τον Βουκεφάλα) άρεσε σε 90 |
| • | Σμικρώ χαλινώ δ’ οίδα τους θυμουμένους ίππους καταρτυθέντας. Εγώ ξέρω πως στ’ άγρια άλογα βάζουν μικρό [κοντό] χαλινάρι. Σοφοκλής άρεσε σε 38 |
| • | Από όνων εφ’ ίππους. Αρχαιοελληνική παροιμιακή φράση (με την έννοια: από τα χαμηλά στα ψηλά) άρεσε σε 21 |
| • | Ούτος ερωτηθείς τίνι διαφέρουσιν οι πεπαιδευμένοι των απαιδεύτων είπεν: «ώσπερ οι δεδαμασμένοι ίπποι των αδαμάστων.» Ανάχαρσις άρεσε σε 6 |
Γαϊδούρια | |
| • | Κάμηλος και ψωριώσα πολλών όνων φορτία ανατίθεται. Μια καμήλα, ακόμα και ψωριασμένη, μπορεί να κουβαλήσει τα φορτία πολλών γαϊδουριών. Αρχαιοελληνική παροιμία άρεσε σε 29 |
| • | Έργον όνον αποτρέψαι κνώμενον. Η βαριά δουλειά θα εμποδίσει το γάιδαρο να ξύνεται. Αρχαιοελληνική Παροιμία άρεσε σε 25 |
| • | Όνος ύεται. Γάιδαρος βρέχεται στη βροχή. Αρχαιοελληνική παροιμιακή φράση (για ξεροκέφαλους που δεν θέλουν να πειστούν να βελτιώσουν την κατάστασή τους) άρεσε σε 18 |
Γουρούνια | |
| • | Ύες βορβόρω ήδονται μάλλον ή καθαρώ ύδατι. Τα γουρούνια ευχαριστιούνται περισσότερο στον βούρκο, παρά στο καθαρό νερό. Ηράκλειτος άρεσε σε 252 |
| • | Πάντες τω θανάτω τηρούμεθα καί τρεφόμεσθα ως αγέλη χοίρων σφαζομένων αλόγως. Παλλαδάς ο Αλεξανδρεύς άρεσε σε 38 |
| • | Υς διά ρόδων. Γουρούνι στα τριαντάφυλλα Αρχαιοελληνική παροιμιακή φράση άρεσε σε 10 |
| • | Αφροδίτη ύν τέθηκε. Θυσίασε γουρούνι στην Αφροδίτη Αρχαιοελληνική παροιμιακή φράση (επί αχαριστίας, επειδή η Αφροδίτη –όπως κι άλλοι θεοί– δεν ήθελε να της θυσιάζουν γουρούνια) άρεσε σε 10 |
Πουλιά | |
| • | Σύκα φίλ’ ορνίθεσσι, φυτεύειν δ’ ουκ εθέλουσι. Στα πουλιά αρέσουν τα σύκα αλλά δεν θέλουν να τα φυτεύουν. Αθήναιος ο Ναυκρατίτης άρεσε σε 17 |
| • | Ουκ εστιν ουδέν του πέτεσθαι γλυκύτερον. Δεν υπάρχει τίποτε πιο ωραίο από το πέταγμα. Αριστοφάνης άρεσε σε 17 |
Φίδια | |
| • | Όφις το δέρμα αποδύεται, την γνώμην δε ουδαμώς. Αίσωπος άρεσε σε 83 |
| • | Όφις ει μη φάγοι όφιν, δράκων ου γενήσεται. Το φίδι αν δεν φάει φίδι δεν γίνεται δράκος. Αρχαιοελληνική παροιμία άρεσε σε 27 |
σελίδα 3 από 17
| «προηγούμενη σελίδα | επόμενη σελίδα» |
Συστήνουμε:
Αν σας ενδιαφέρουν τα αρχαιοπρεπή αποφθέγματα, δείτε επίσης και τα Δελφικά Παραγγέλματα, τη σελίδα με τις Αρχαίες παροιμίες, τα Λατινικά ρητά , τα Εκκλησιαστικά ρητά καθώς και τις Βυζαντινές ρήσεις.
