gnomikologikon

Γνωμικολογικον

Αποφθέγματα, Γνωμικά, Αφορισμοί, Ρητά, Παροιμίες
 
 
 

Λατινικά Ρητά

Λατινομάθεια


My "other" sites:



λατινικες ρητα

Αν σας αρέσουν τα Λατινικά Ρητά, πιθανόν να σας ενδιαφέρουν και
οι  Λατινικές Λέξεις  καθώς και οι  Λατινικές Φράσεις 

Ιστορικές Φράσεις
Timeo Danaos et dona ferrentes.

– Φοβού τους Δαναούς και δώρα φέροντας.

Βιργίλιος, 70-19 π.Χ., Λατίνος ποιητής

Hannibal ante portas.

– ο Αννίβας προ των πυλών.

(ο φόβος των Ρωμαίων όταν ο Αννίβας πλησίαζε, περί το 217 π.Χ.)

Delenda Carthago!

– Να καταστραφεί η Καρχηδών!

Κάτων ο πρεσβύτερος, 234-149 π.Χ., Ρωμαίος πολιτικός

(έκλεινε όλες τις ομιλίες του με αυτή την φράση)

Quo usque tandem abutere, Catilina, patientia nostra?

– Μέχρι πότε, Καταλίνα, θα κάνεις κατάχρηση της υπομονής μας;

Κικέρων, 106-43 π.Χ., Ρωμαίος ρήτορας & πολιτικός

(στην πρώτη του αγόρευση κατά του συνωμότη Καταλίνα)

Alea jacta est.

– Ο κύβος ερρίφθη.

Ιούλιος Καίσαρ, 101-14 π.Χ, Ρωμαίος στρατηγός και ύπατος

(το είπε όταν διέβη τον Ρουβίκωνα, αλλά ήταν παλιότερη ελληνική παροιμία)

Tu quoque, fili!

– Και συ τέκνον! [Βρούτε]

Ιούλιος Καίσαρ, 101-14 π.Χ, Ρωμαίος στρατηγός και ύπατος

(τα τελευταία λόγια του· ειπώθηκαν στα Ελληνικά)

Sic semper tyrannis!

– Έτσι πάντα στους τυράννους!

(μότο της Βιρτζίνια, αλλά και η κραυγή του Μπουθ όταν πυροβόλησε τον Λίνκολν)

Ο Sancta simplicitas!

– Ω ιερή απλότητα! ή Ω αγία αφέλεια!

Jan Hus, 1369-1415, Τσέχος θεολόγος & αιρετικός

(πεθαίνοντας στην πυρά, όταν είδε μια γριούλα να ρίχνει προσανάμματα στη φωτιά)

Αγάπη και Έρωτας
Amantes amentes

– Οι ερωτευμένοι [είναι] τρελοί.

Τερέντιος, 185-159 π.Χ., Ρωμαίος κωμωδιογράφος

Si vis amari, ama.

– Αν θέλεις να σ’ αγαπούν, να αγαπάς.

Σενέκας, 4 μ.Χ-65 μ.Χ., Ρωμαίος φιλόσοφος

Omnia vincit amor.

– Ο έρωτας νικάει τα πάντα.

Βιργίλιος, 70-19 π.Χ., Λατίνος ποιητής

Αλκοόλ
In vino veritas.

– Εν οίνω η αλήθεια.

Nemo saltat sobrius.

– Κανένας δεν χοροπηδάει (χορεύει) όντας νηφάλιος.

Bibere humanum est, ergo bibamus.

– Είναι ανθρώπινο να πίνεις, επομένως ας πιούμε.

Λόγια
Res, non verba.

– Έργα, όχι λόγια.

Qui tacet consentit.

– Ο σιωπών συναινεί.

Quidquid latine dictum sit, altum videtur.

– Ό,τι λέγεται στα λατινικά φαίνεται βαθυστόχαστο.

Cor ad cor loquitur.

– η καρδιά μιλάει στην καρδιά

Ιερός Αυγουστίνος, 354-430, Άγιος

Verba volant, scripta manent.

– Τα λόγια πετούν, τα γραπτά μένουν.

(βασισμένο στο ομηρικό έπεα πτερόεντα)

Εξωτερική Εμφάνιση
Vultus est index animi.

– Το πρόσωπο είναι ο δείκτης της ψυχής.

Fronti nulla fides.

– Καμιά εμπιστοσύνη στην εξωτερική όψη (στη βιτρίνα).

Barba non facit philosophum.

– Τα γένια δεν κάνουν τον φιλόσοφο.

Δυνατότητες
Nemo dat quod non habet.

– Κανένας δεν δίνει αυτό που δεν έχει.

Age quot agis.

– Κάνε αυτό που κάνεις [μην κάνεις πολλά πράγματα μαζί].

Non omnia possumus omnes.

– Όλα δεν μπορούμε να τα κάνουμε όλοι.

Οράτιος, 65-8 π.Χ., Λατίνος ποιητής

Lupus dentis, taurus cornis.

– Ο λύκος με τα δόντια και ο ταύρος με τα κέρατα [επιτίθεται].

(δηλαδή ο καθένας χρησιμοποιεί τα μέσα που διαθέτει)

Ubi nihil vales, ibi nihil velis.

– Όποιος δεν αξίζει τίποτα, δεν μπορεί να θέλει τίποτα.

Arnold Geulincx, 1624-1669, Φλαμανδός φιλόσοφος

Ελαττώματα
Nemo sine vitio est.

– Δεν υπάρχει κανένας χωρίς ελάττωμα

Σενέκας, 4 μ.Χ-65 μ.Χ., Ρωμαίος φιλόσοφος

Nihil est ab omni parte beatum.

– Τίποτε δεν είναι ευλογημένο σε όλα.

Οράτιος, 65-8 π.Χ., Λατίνος ποιητής

Semper idem.

– Πάντα το ίδιο (ή, πάντα ο ίδιος).

Κικέρων, 106-43 π.Χ., Ρωμαίος ρήτορας & πολιτικός

Ηγεσία
De minimis non curat praetor.

– Ο πραίτωρ δεν ασχολείται με τα παράμικρα.

Rex non potest peccare.

– Ο βασιλιάς δεν μπορεί να έχει άδικο.

Oderint, dum metuant.

– Ας με μισούν, αρκεί να με φοβούνται.

Καλιγούλας, Ρωμαίος αυτοκράτορας

(αγαπημένη του φράση, που μάλλον ανήκει στον ποιητή Accius)

Corruptio optimi pessima.

– Η διαφθορά των αρίστων είναι η χειρότερη.

Nemo autem regere potest nisi qui et regi.

– Κανείς δεν μπορεί να διοικήσει, αν δεν είναι είναι δυνατόν να τον διοικήσουν.

Σενέκας, 4 μ.Χ-65 μ.Χ., Ρωμαίος φιλόσοφος

Ζωή & Ύπαρξη
Dum spiro spero.

– Όσο αναπνέω ελπίζω

Bis vivit qui bene vivit.

– Ζει δυο φορές αυτός που ζει καλά.

Ubi bene, ibi patria.

– Όπου [αισθάνεσαι] καλά, εκεί η πατρίδα σου.

Dum vivimus vivamus.

– Όσο ζούμε, ας ζήσουμε.

Vivamus, moriendum est.

– Ας ζήσουμε [αφού] πρέπει να πεθάνουμε.

Σενέκας, 4 μ.Χ-65 μ.Χ., Ρωμαίος φιλόσοφος

Cogito ergo sum.

– Σκέφτομαι, άρα υπάρχω.

Καρτέσιος (Descartes), 1596-1650, Γάλλος φιλόσοφος

Primum vivere deinde philosophari..

– Πρώτα το ζην και μετά το φιλοσοφείν.

Thomas Hobbes, 1588-1679, Άγγλος φιλόσοφος

Ματαιότητα
Sic transit gloria mundi.

– Έτσι περνάει η [μάταιη] δόξα σ’ αυτόν τον κόσμο.

Pulvis et umbra sumus.

– Είμαστε σκόνη και σκιά.

Οράτιος, 65-8 π.Χ., Λατίνος ποιητής

Omnes una manet nox.

– Μια νύχτα μας περιμένει όλους.

Οράτιος, 65-8 π.Χ., Λατίνος ποιητής

Fama volat.

– Η φήμη πετάει.

Et in Arcadia ego.

– Στην Αρκαδία [ήμουν] κι εγώ.

(επιγραφή σε τάφο σε πίνακα του Poussin)

Θάνατος
Memento mori.

– Θυμήσου το θάνατο.

Moriamur, et in media arma ruamus.

– Ας πεθάνουμε και ας ορμήσουμε μέσα στη μάχη.

Βιργίλιος, 70-19 π.Χ., Λατίνος ποιητής

Ave Caesar, morituri te salutant.

– Χαίρε Καίσαρ, οι μελλοθάνατοι σε χαιρετούν.

(χαιρετισμός των μονομάχων πριν από τους αγώνες στις ρωμαϊκές αρένες)

Plaudite, amici, comedia finita est!

– Χειροκροτήστε, φίλοι, η κωμωδία τελείωσε!

Αύγουστος, 63 π.Χ-14 μ.Χ., Ρωμαίος Αυτοκράτορας

(τα τελευταία του λόγια)

Non omnis moriar.

– Δεν θα πεθάνω ολόκληρος [κάτι από μένα θα παραμείνει ζωντανό].

Οράτιος, 65-8 π.Χ., Λατίνος ποιητής

Omnia mors aequat.

– Ο θάνατος εξισώνει τα πάντα.

Mors certa, hora incerta.

– Ο θάνατος είναι σίγουρος, η ώρα του δεν είναι σίγουρη.

Mors ultima ratio.

– Ο θάνατος έχει τον τελευταίο λόγο.

Nascentes morimur.

– Από τη στιγμή που γεννιόμαστε, [αρχίζουμε να] πεθαίνουμε.

Ave atque vale.

– Χαίρε και αντίο.

Κάτουλος, 84-54 π.Χ, Λατίνος ποιητής

Φόβος & Απειλή
Timendi causa est nescire.

– Η αιτία του φόβου είναι η άγνοια.

Σενέκας, 4 μ.Χ-65 μ.Χ., Ρωμαίος φιλόσοφος

In cauda venenum.

– Στην ουρά είναι το δηλητήριο.

αντίστοιχο του "πίσω έχει η αχλάδα την ουρά"

Latet anguis in herba.

– ένα φίδι κρύβεται στα χόρτα

Βιργίλιος, 70-19 π.Χ., Λατίνος ποιητής

Θέληση και Δύναμη
Citius, Altius, Fortius

– Πιο γρήγορα, πιο ψηλά, πιο δυνατά.

Πιέρ ντε Κουμπερντέν, 1863-1937, Γάλλος αναβιωτής των Ολυμπιακών

(μότο των Ολυμπιακών αγώνων, εμπνευσμένο από το θυρεό του σχολείου του)

Vincit qui se vincit.

– Κυριαρχεί αυτός που κυριαρχεί στον εαυτό του.

Vires acquirit eundo.

– Αποκτάς δύναμη προχωρώντας.

Βιργίλιος, 70-19 π.Χ., Λατίνος ποιητής

Nil desperandum!

– Ποτέ μην απελπίζεσαι.

Οράτιος, 65-8 π.Χ., Λατίνος ποιητής

Libens-Volens-Potens

– Έτοιμος, Πρόθυμος, Ικανός.

Dictum, factum.

– Με το που το είπαμε, έγινε.

Quinon proficit deficit.

– Όποιος δεν προχωρά, πάει προς τα πίσω.

Aut viam inveniam aut faciam.

– Είτε θα τον βρούμε το δρόμο είτε θα τον φτιάξουμε

Αννίβας, 247 - 183 π.Χ., Καρχηδόνιος στρατηλάτης

(προσπαθώντας να διασχίσει τις Άλπεις περί το 212 π.Χ.)

Memento audace semper.

– Να θυμάσαι πάντα να τολμάς.

D’ Annunzio, 1863-1938, Ιταλός ποιητής

Ολιγάρκεια
Multum, non multa.

– Πολύ, όχι πολλά.

Multa paucis.

– Πολλά με λίγα (λόγια ή μέσα).

Θρησκεία και Θεός
Fiat Lux.

– Γενηθήτω φως.

από τη Vulgata (Γένεσις Α')

Ecce homo.

– Ίδε ο άνθρωπος.

από τη Vulgata (φράση του Πιλάτου, κατά Ιωάννην ΙΘ')

Vide et credere.

– Δες και πίστεψε.

Credo quia absurdum.

– Πιστεύω διότι είναι παράλογο.

Τερτυλλιανός, 155-222 μ.Χ., Καρχηδόνιος θεολόγος

Noli me tangere.

– Μη μου άπτου.

από τη Vulgata (λόγια του Ιησού)

Deus vult.

– ο Θεός θέλει.

το σύνθημα στις μάχες της Α’ σταυροφορίας

Cito fit quod dii volunt.

– Γρήγορα γίνεται αυτό που θέλουν οι θεοί.

Γάιος Πετρώνιος, 1ος μ.Χ αιων, Ρωμαίος συγγραφέας

Non serviam!

– Δεν θα [σε] υπηρετήσω.

από τη Vulgata (ο Σατανάς προς το Θεό)

Vada retro me, Satana!

– Ύπαγε οπίσω μου Σατανά!

από τη Vulgata (λόγια του Ιησού)

Ora et labora.

– Να προσεύχεσαι και να εργάζεσαι.

σύνθημα των Βενεδεκτίνων μοναχών

Cuius regio, eius religio.

– Όποιου το βασίλειο, εκείνου η θρησκεία.

Post tenebras lux.

– Μετά το σκοτάδι, φως.

από τη Vulgata (βιβλίο Ιώβ).

συν τοις άλλοις, σύνθημα των Καλβινιστών

Totus Tuus.

– Όλος δικός Σου.

(μότο του Πάπα Ιωάννη-Παύλου Β’)

Καλό και Κακό
Nemo malus felix.

– Κανένας κακός δεν είναι ευτυχισμένος.

Γιουβενάλης, 1ος-2ος αιών μΧ, Ρωμαίος σατιρικός ποιητής

De malo, bonum.

– Από το κακό, καλό.

Ne cede malis.

– Μην υποκύπτεις στο κακό (ή στα βάσανα).

Βιργίλιος, 70-19 π.Χ., Λατίνος ποιητής

Nota res mala, optima.

– Τα γνωστά κακά είναι τα πιο καλά.

Omne bonum trium.

– Όλα τα καλά πράγματα είναι τρία.

Male parta male dilabuntur.

– Άσχημα χάνεται ό,τι άσχημα αποκτάται.

Κικέρων, 106-43 π.Χ., Ρωμαίος ρήτορας και πολιτικός

Canis caninam non est.

– Ο σκύλος, σκύλο δεν τρώει.

Αλήθεια και Ψέμα
Vincit omnia veritas.

– Η αλήθεια υπερισχύει όλων.

Veritas odit moras.

– Η αλήθεια απεχθάνεται την καθυστέρηση.

Σενέκας, 4 μ.Χ-65 μ.Χ., Ρωμαίος φιλόσοφος

Mundus vult decipi, ergo decipiatur.

– Ο κόσμος θέλει να εξαπατηθεί, άσ’ τον λοιπόν να εξαπατηθεί.

Γάιος Πετρώνιος, 1ος μ.Χ αιών, Ρωμαίος συγγραφέας

Esse quam videri.

– Να είσαι παρά να φαίνεσαι.

Κικέρων, 106-43 π.Χ., Ρωμαίος ρήτορας & πολιτικός

Addito salis grano.

– Προσθέτω και λίγο αλάτι.

Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, 23-79 μ.X., Ρωμαίος φυσιοδίφης

Λάθη
Errare humanum est.

– το Σφάλλειν ανθρώπινον.

Post hoc, ergo propter hoc.

– Κατόπιν αυτού, άρα εξαιτίας αυτού.

(γνωστό και ως σφάλμα "post hoc")

Falsus in uno, falsus in toto.

– Λάθος σε ένα, λάθος σε όλα.

Splendide mendax.

– Υπέροχα λάθος.

Οράτιος, 65-8 π.Χ., Λατίνος ποιητής

Cui peccare licet peccat minus.

– Αυτός που του επιτρέπεται να σφάλλει, σφάλλει λιγότερο.

Οβίδιος, 43 π.Χ.-17 μ.Χ., Ρωμαίος ποιητής

Νίκη και Ήττα
Veni, vidi, vici.

– Ήρθα, είδα, νίκησα!

Ιούλιος Καίσαρ, 101-14 π.Χ, Ρωμαίος στρατηγός και ύπατος

(μήνυμα στη Σύγκλητο μετά τη νίκη του επί του βασιλιά του Πόντου, το 47 π.Χ.)

Ubi concordia, ibi victoria.

– Όπου ενότητα, εκεί νίκη.

Vincere est totum.

– Το να νικάς είναι το παν.

Ad victor spolia.

– Στο νικητή τα λάφυρα.

Vae victis.

– Ουαί τοις ηττημένοις.

Βρέννος, αρχηγός των Γαλατών, το 387 π.Χ.

ρίχνοντας το ξίφος του στη ζυγαριά των λύτρων που του πρόσφεραν οι Ρωμαίοι

Vi Veri Veniversum Vivus Vici.

– Με τη δύναμη της αλήθειας, ζώντας, κατέκτησα το σύμπαν.

από τον Φάουστ του Γκαίτε

(αναφέρθηκε και στην ταινία “V for Vendeta”)

Sic itur ad astra.

– Έτσι θα πας στα άστρα. (=έτσι θα δοξαστείς)

Βιργίλιος, 70-19 π.Χ., Λατίνος ποιητής

Νόμοι και Δίκαιο
Nullum crimen, nulla poena sine lege.

– Κανένα έγκλημα, καμιά ποινή χωρίς [ήδη ισχύοντα] νόμο.

(θεμελιώδες νομικό αξίωμα)

Ratio legis est anima legis.

– Η αιτία του νόμου είναι η ψυχή του νόμου.

Testis unus, testis nullus.

– Είς μάρτυς, ουδείς μάρτυς.

Lex malla, lex nulla.

– Ο κακός νόμος,δεν είναι καθόλου νόμος.

Θωμάς Ακινάτης

Dura lex, sed lex.

– Σκληρός νόμος, αλλά νόμος.

Necessitas non habet legem.

– Η ανάγκη δεν ξέρει νόμο.

Salus populi suprema lex.

– Η ευημερία του λαού είναι ο υπέρτατος νόμος.

Κικέρων, 106-43 π.Χ., Ρωμαίος ρήτορας και πολιτικός

Abusus non tollit usum.

– Η κατάχρηση δεν καταργεί (απαξιώνει) τη χρήση.

Summum jus, summa injuria.

– Υπέρτατη (υπερβολική) δικαιοσύνη, υπέρτατη αδικία.

Audiatur et altera pars.

– Ακούστε και την άλλη πλευρά.

Ne bis in idem.

– Όχι δύο φορές [έγκληση] για το ίδιο [αδίκημα].

Iniuria non excusat iniuriam.

– Η αδικία δεν δικαιολογεί [μιαν άλλη] αδικία.

Pacta sunt servanta.

– Οι συμφωνίες πρέπει να τηρούνται.

Quod semper, quod ubique, quo ab omnibus.

– Ό,τι [υπήρχε] πάντα, ό,τι παντού, ό,τι από όλους.

Legum servi sumus ut liberi esse possimus.

– Είμαστε σκλάβοι του νόμου για να μπορούμε να είμαστε ελεύθεροι.

Κικέρων, 106-43 π.Χ., Ρωμαίος ρήτορας & πολιτικός

Sol omnibus lucet.

– Ο ήλιος λάμπει για όλους.

Γάιος Πετρώνιος, 1ος μ.Χ αι., Ρωμαίος συγγραφέας

Fiat iustitia, et pereat mundus.

– Ας επικρατήσει η δικαιοσύνη, κι ας χαθεί ο κόσμος.

Μότο του αυτοκράτορα της Αγ. Ρωμ. Αυτοκρατορίας Φερδινάνδου Ι (1503-1564)

Πόλεμος και Ειρήνη
Si vis pacem para bellum.

– Αν θες ειρήνη, να ετοιμάζεσαι για πόλεμο.

Ultima ratio regum.

– Το έσχατο επιχείρημα των βασιλέων.

χαραγμένο στα κανόνια του Μ. Φρειδερίκου της Πρωσίας

Dulce bellum inexpertis.

– Γλυκύς φαίνεται ο πόλεμος σ' αυτούς που δεν έχουν πείρα (από πόλεμο).

Πίνδαρος, Αρχαίος Έλληνας ποιητής

Bellaque matribus detestata.

– Πόλεμος, μισητός από τις μητέρες.

Οράτιος, 65-8 π.Χ., Λατίνος ποιητής

Nervus rerum [/belli], pecuniam.

– Η ψυχή των πραγμάτων (ή του πολέμου) είναι τα λεφτά.

Κικέρων, 106-43 π.Χ., Ρωμαίος ρήτορας και πολιτικός

Inter arma silent leges.

– Ανάμεσα στα όπλα (δηλ. στον πόλεμο) οι νόμοι σιγούν.

Πολιτική και Εξουσία
Vox populi, vox dei.

– Φωνή λαού, φωνή Θεού.

Panem et circenses.

– Άρτον και θεάματα.

Γιουβενάλης, Ρωμαίος σατιρικός ποιητής

Divide ut regnes.

– Διαίρει και βασίλευε.

Ubi dubium ibi libertas.

– Όπου αμφισβήτηση, εκεί ελευθερία.

Publilius Syrus, 1ος μ.Χ αιών, Ρωμαίος γνωμικογράφος

O Tite tute Tati tibi tanta tyranne tulisti!

– Ω εσύ τύραννε, Titus Tatius, τόσα πράγματα έκανες για σένα.

Ennius, 239-169 π.Χ., Ρωμαίος συγγραφέας

(λατινικός γλωσσοδέτης)

Cedant arma togae.

– Ας υποκύψουν τα άρματα [οι στρατιωτικοί] στην τήβεννο [στην πολιτική εξουσία].

Κικέρων, 106-43 π.Χ., Ρωμαίος ρήτορας και πολιτικός

Nihil est incertius volgo.

– Τίποτε δεν είναι πιο αβέβαιο από τον όχλο.

Κικέρων, 106-43 π.Χ., Ρωμαίος ρήτορας και πολιτικός

Novus ordo seclorum.

– Νέα τάξη των αιώνων.

φράση σε θυρεό των ΗΠΑ

E pluribus unum.

– Από τους πολλούς, ένας.

φράση στο θυρεό των ΗΠΑ

Qualis rex, talis grex.

– Τέτοιος βασιλιάς, ίδιος λαός.

Σιγουριά
Nullius in verba.

– [Μη βασίζεσαι] στα λόγια κανενός.

Οράτιος, 65-8 π.Χ., Λατίνος ποιητής

Semper letteris mandate.

– Πάντα γραπτές οδηγίες.

Medio tutissimus ibis.

– Είναι ασφαλέστερο να προχωράς στη μέση [του δρόμου].

Οβίδιος, 43 π.Χ.-17 μ.Χ., Ρωμαίος ποιητής

Mus uni non fidit antro.

– Το ποντίκι δεν βασίζεται σε μια τρύπα μόνο.

Hospes hostis.

– [κάθε] Ξένος [είναι] εχθρός.

Via trita, via tuta.

– Δρόμος περπατημένος, δρόμος σίγουρος.

Nil homini certum est.

– Τίποτε δεν είναι σίγουρο στον άνθρωπο.

Οβίδιος, 43 π.Χ.-17 μ.Χ., Ρωμαίος ποιητής

Σχεδιασμός
Malum consilium quod mutari non potest.

– Είναι κακό σχέδιο αυτό που δεν μπορεί να αλλάξει.

Publilius Syrus, 1ος μ.Χ αιών, Ρωμαίος γνωμικογράφος

Exitus acta probat.

– Ο σκοπός δικαιώνει την πράξη.

Οβίδιος, 43 π.Χ.-17 μ.Χ., Ρωμαίος ποιητής

Espice, adspice, prospice.

– Εξέταζε το παρελθόν, εξέταζε το παρόν, εξέταζε το μέλλον.

Gladiator in arena consilium capit.

– Ο μονομάχος κάνει το σχέδιό του μέσα στην αρένα.

Σενέκας, 4 μ.Χ-65 μ.Χ., Ρωμαίος φιλόσοφος

Τέχνη
Ars longa, vita brevis.

– Η τέχνη μακρά, ο βίος βραχύς.

Ιπποκράτης, 460-377 π.Χ., Πατέρας της ιατρικής

Sutor, ne supra crepidam.

– Παπουτσή, όχι πάνω από το σανδάλι.

Απελλής, 4ος αιων π.Χ., Αρχαίος ζωγράφος

(σε παπουτσή που κλήθηκε να συμβουλέψει για την εικόνα ενός σανδαλιού και θέλησε να κρίνει και το υπόλοιπο έργο)

Finis coronat opus.

– Το τέλος στεφανώνει το έργο.

Nulla dies sine linea.

– Ούτε μέρα χωρίς γραμμή.

Απελλής, Αρχαίος ζωγράφος

Ingenio maximus, arte rudis.

– Μέγιστη διάνοια, πρωτόγονη τεχνική.

Οβίδιος, 43 π.Χ.-17 μ.Χ., Ρωμαίος ποιητής

(αναφερόμενος στον ποιητή Έννιο)

Τύχη και Πεπρωμένο
Fortuna vitrea est: tum cum splendet frangitu.

– Η τύχη είναι γυαλί: εκεί που λάμπει, θρυμματίζεται.

Publilius Syrus, 1ος μ.Χ αιών, Ρωμαίος γνωμικογράφος

Virtutis fortuna comes.

– Η καλή τύχη είναι σύντροφος της αρετής.

Audaces fortuna iuvat.

– Η τύχη βοηθάει τους τολμηρούς.

Βιργίλιος, 70-19 π.Χ., Λατίνος ποιητής

Fata viam invenient.

– Οι μοίρες θα βρουν το δρόμο.

Βιργίλιος, 70-19 π.Χ., Λατίνος ποιητής

Nomen est omen.

– Το όνομα είναι σημάδι (αλλά και κατάρα;)

Αίτιο και Αποτέλεσμα
Causa latet, vis est notissima.

– Η αιτία είναι κρυμμένη, το αποτέλεσμα είναι εμφανέστατο.

Οβίδιος, 43 π.Χ.-17 μ.Χ., Ρωμαίος ποιητής

Omnium rerum principia parva sunt.

– Η αρχή όλων των πραγμάτων είναι μικρή.

Κικέρων, 106-43 π.Χ., Ρωμαίος ρήτορας & πολιτικός

Omnia causa fiunt.

– Όλα συμβαίνουν για κάποιο λόγο.

Υγεία
Mens sana in corpore sano.

– Νους υγιής εν σώματι υγιεί.

Γιουβενάλης, Ρωμαίος σατιρικός ποιητής

Primum, non nocere.

– Πρώτα απ' όλα, μην κάνεις κακό.

Ιπποκράτης, 460-377 π.Χ., Πατέρας της ιατρικής

Quod me nutrit me destruit.

– Ό,τι με τρέφει [ή με ταΐζει] με καταστρέφει.

Christopher Marlowe, 1564-1593, Άγγλος θεατρικός συγγραφέας

Φύση
Natura non facit saltus.

– Η Φύση δεν κάνει άλματα.

Natura nihil fit in frustra.

– η Φύση δεν κάνει τίποτα χωρίς λόγο.

Natura est deus in rebus.

– Η Φύση είναι ο θεός στα πράγματα.

Giordano Bruno, 1548-1600, Ιταλός μοναχός & φυσικός φιλόσοφος

Suave mare magno.

– Ευχάριστο να αγναντεύεις την αγριεμένη θάλασσα [από τη στεριά].

Λουκρήτιος, 98-55 π.Χ., Λατίνος ποιητής

Deus sive Natura.

– Θεός ή Φύση (δηλαδή, ότι είναι ταυτόσημες έννοιες)

Σπινόζα, 1632-1677, Ολλανδός φιλόσοφος

Χρόνος
Carpe diem.

– Άρπαξε [και αξιοποίησε] τη μέρα.

Οράτιος, 65-8 π.Χ., Λατίνος ποιητής

O tempora! Ο mores!

– Ω καιροί, ω ήθη!

Κικέρων, 106-43 π.Χ., Ρωμαίος ρήτορας και πολιτικός

Fugit inreparabile tempus.

– Ο χρόνος φεύγει ανεπιστρεπτί.

Βιργίλιος, 70-19 π.Χ., Λατίνος ποιητής

Ad calendas Graecas.

– Στις ελληνικές καλένδες.

Παροιμιακή φράση (που σημαίνει «ποτέ»)

Tempus edax rerum.

– Ο χρόνος που τρώει όλα τα πράγματα (πανδαμάτωρ χρόνος).

Οβίδιος, 43 π.Χ.-17 μ.Χ., Ρωμαίος ποιητής

In saecula saeculorum.

– Εις τον αιώνα των αιώνων.

Εκκλησιαστικό

Γνώση & Εμπειρία
Aude sapere.

– Να τολμάς να γνωρίζεις.

Nihil sub sole novum.

– Τίποτε δεν είναι καινούργιο κάτω από τον ήλιο.

Usus est magister optimus.

– Η χρήση είναι ο καλύτερος δάσκαλος.

Quod nocet, saepe docet.

– Ό,τι πονάει, συχνά διδάσκει.

Experientia docet.

– Η εμπειρία διδάσκει.

De omnibus dubitandum.

– Να αμφιβάλλεις για όλα.

Καρτέσιος, 1596-1650, Γάλλος φιλόσοφος

Ερωτήσεις
Non quis, sed quid.

– Όχι ποιος, αλλά τι.

Quis, quid, ubi, quibus auxiliis, cur, quomodo, quando?

– Ποιος, τι, πού, με τι, γιατί, πώς, πότε.

Μάρκος Φάβιος Κοϊντιλιανός, 35-96 μ.Χ., Ρωμαίος ρήτορας

Σχετικότητα
Mutatis mutandis.

– έννοια: τηρουμένων των αναλογιών

Fabas indulcet fames.

– τα φασόλια τα γλυκαίνει η πείνα

Minima maxima sunt.

– Τα ελάχιστα είναι μέγιστα.

(ή: τα ασήμαντα είναι τα πιο σημαντικά)

Διάφορα
Pecunia non olet.

– Το χρήμα δεν μυρίζει.

De gustibus non est disputandum.

– Τα γούστα δεν συζητιούνται.

In girum imus nocte et consumimur igni.

– Τριγυρνάμε [κρλκτ: κάνουμε κύκλο] τη νύχτα και μας κατακαίει η φωτιά.

Μεσαιωνικό λατινικό παλίνδρομο επίγραμμα (καρκινική επιγραφή)

(γνωστό και ως «Διαβολικός στίχος»· ήταν και τίτλος ταινίας του Γκυ Ντεμπόρ το 1960)




>


Widgets με Γνωμικά για την Ιστοσελίδα σας.
Αν θέλετε να ενσωματώσετε στο blog ή στην ιστοσελίδα σας widgets με Γνωμικά που τροφοδοτούνται από τη βάση δεδομένων του Γνωμικολογικού, μπορείτε να τα βρείτε εδώ.
Μανώλης Παπαθανασίου   2008 – 2024







Σχετικό Γνωμικό
Ό,τι λέγεται στα λατινικά, ακούγεται βαθυστόχαστο.
Λατινικό ρητό


λατινικα ρητα

Google